Estonia: kraj nieskończonych możliwości inwestycyjnych dla polskich przedsiębiorców

Estonia jest małym krajem leżącym w Europie Wschodniej. Dzięki udogodnieniom, jakie oferuje ma szansę stać się centrum dla firm technologicznych i internetowych. Zdrowe podejście Estonii do biznesu i inwestycji pozwala sądzić, że będzie to jeden z najpopularniejszych kierunków dla nowych firm – szczególnie wartym rozważenia wśród polskich inwestorów i założycieli start-upów.

Estonia to mały (1.3 miliona mieszkańców) kraj o liberalnym prawie dewizowym i znikomej sprawozdawczości wobec urzędów skarbowych. Nic dziwnego, że rozwija się o wiele szybciej od pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej. Dzięki skutecznym działaniom rządu Estonia jest pionierem w prowadzeniu biznesu związanego z kryptowalutami. Po uzyskaniu łatwych do zdobycia licencji można prowadzić działalność opartą o technologię blockchain. To jednak nie wszystko.

Estonia to także północnoeuropejskie centrum działalności przemysłowej, łańcucha dostaw i GBS oraz światowy lider w branży IT. Ponieważ IT staje się czynnikiem generującym rosnącą wartość w każdej możliwej branży, Estonia z roku na rok zajmuje coraz ważniejszą pozycję na liście krajów, których ekonomie napędzają wiedza, technologia i biznes cyfrowy. Jak to się stało, że Estonia to obecnie najbardziej zdigitalizowany kraj na świecie? Jakie warunki stworzył ten kraj dla rozwoju nowych i istniejących już biznesów? Na czym polega zasada „3x 20%"? I jak mogą skorzystać na tym polscy przedsiębiorcy i inwestorzy?

W obliczu zmieniającej się rzeczywistości geopolitycznej i ekonomicznej Europy, Estonia staje się coraz bardziej atrakcyjnym kierunkiem dla polskich przedsiębiorstw. Nie tylko ze względu na bliskość geograficzną do Polski, ale również jako kraj, który wykorzystuje cyfrową rewolucję i rozwija innowacyjne technologie. W tym kontekście warto sobie zatem zadać pytanie, czy zamiast kierować swoje spojrzenie na zachodnie rynki, Polskie firmy nie powinny skierować uwagi na wschodnie granice Unii Europejskiej. Szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę zmieniającą się sytuację napaści Rosji na Ukrainę i zamknięcie rynku na współpracę z firmami rosyjskimi. Konflikt na wschodnich obszarach Europy stworzył nowe możliwości dla przedsiębiorstw, a Estonia, będąca częścią europejskiego obszaru biznesu, stanowi naturalny punkt wejścia na ten dynamiczny rynek.

Ważną instytucją ułatwiającą polskim przedsiębiorstwom wejście na rynek estoński jest Polsko-Estońska Izba Gospodarcz (POLESTCC), a której celem i zadaniem jest zrzeszanie ludzi biznesu i pomoc w rozwoju ich działalności poprzez łączenie partnerów biznesowych oraz aktywne reprezentowanie ich wobec administracji państwowej. POLESTCC bezpośrednio wspiera polskie biznesy działające na estońskim rynku, a jednocześnie regularnie przypomina o tym, co czyni Estonię szczególnie atrakcyjnym celem dla polskich firm.

W ocenie specjalistów Polsko-Estońskiej Izby Gospodarczej istnieje 5 głównych obszarów, które mogą wykorzystać polskie firmy do ekspansji na terenie Estonii:

1. Cyfrowa infrastruktura: Estonia jest liderem w dziedzinie e-administracji i usług online. Inwestycje w rozwijanie cyfrowej infrastruktury, takie jak szybkie i niezawodne łącza internetowe oraz bezpieczeństwo cybernetyczne, mogą stanowić atrakcyjną możliwość dla polskich firm świadczących usługi IT i cyberbezpieczeństwa. Ambasada RP w Tallinnie, wraz z Polsko-Estońską Izbą Gospodarczą organizuje w listopadzie 2023 roku konferencję w Tallinnie poświęconą wspólnej wymianie doświadczeń z zakresu cyberbezpieczeństwa. Będzie to druga edycja konferencji, która odbędzie się w TalTech (Uniwersytecie w Tallinnie).

2. Transport i logistyka: Estonia stawia na rozwijanie portów morskich, jak na przykład Port Muuga, który jest jednym z największych portów w regionie Bałtyckim. Polskie firmy działające w sektorze transportu morskiego, logistyce czy spedycji mogą znaleźć tu interesujące inwestycje, jest to również doskonałe źródło do poszukiwania nowych potencjalnych klientów. Rozszerzająca się wymiana handlowa na osi Finlandia-Estonia-Litwa-Łotwa-Polska to także nowe kierunki dla polskich firm spedycyjnych.

3. Energetyka: Estonia intensywnie inwestuje w rozwijanie swojego sektora energetycznego, w tym w odnawialne źródła energii, takie jak wiatr i biomasa. Polskie firmy zajmujące się energią odnawialną i technologiami związanymi z jej produkcją mogą znaleźć partnerów lub okazje inwestycyjne. Obecnie jedyną dużą firmą z polskim kapitałem funkcjonującą w Estonii jest Estońska spółka z Grupy Orlen - Orlen Eesti. Polskie firmy, mające doświadczenie w budowie farm fotowoltaicznych i wiatrowych są poszukiwanymi i cenionymi wykonawcami na rynku. Swoje kontrakty w Estonii realizowało także konsorcjum Grupy Azoty oraz Control Process.

4. Sektor bankowy: Co prawda sektor bankowy Estonii jest dobrze rozwinięty i stabilny, a kraj ten zdobywa pozytywne oceny za swoją otwartość na inwestycje zagraniczne oraz sprzyjający klimat biznesowy. Jednakże, rynek bankowy w Estonii jest otwarty na akwizycje i tajemnicą poliszynela jest fakt, iż szwedzkie instytucje bankowe poszukują potencjalnych nabywców na swoje aktywa. Jako że większość z nich jest obecna zarówno w Estonii, jak i na Łotwie i Litwie, to akwizycja jednego banku dałaby od razu dostęp do trzech rynków lokalnych. Władze każdego z tych krajów przychylnym okiem patrzą na inwestorów finansowych z Polski, a z perspektywy polskich banków byłby to milowy krok w ekspansji, który otworzyłby możliwość szerszego finansowania polskich inwestycji w regionie.

5. Sektor ubezpieczeniowy: Estonia ma stosunkowo niewielki rynek ubezpieczeniowy w porównaniu z większymi krajami europejskimi, ale jest to rozwijający się sektor. Estoński rynek ubezpieczeniowy jest podzielony na kilka głównych kategorii, w tym ubezpieczenia na życie, ubezpieczenia majątkowe (np. ubezpieczenia samochodowe i nieruchomości) oraz ubezpieczenia zdrowotne. Rynek ten jest zdominowany przez kilka głównych firm ubezpieczeniowych, zarówno lokalnych, jak i międzynarodowych. Działa na nim estoński oddział litewskiej spółki-córki PZU, lecz nie zajmuje on ważnej pozycji rynkowej, co jest o tyle dziwne, iż stawki z tytułu ubezpieczeń majątkowych czy komunikacyjnych są znacznie wyższe niż w Polsce, a ubezpieczyciele działają na wyższych marżach.

Oprócz powyższych 5 punktów, istotnym obecnie miejscem do inwestycji są przełomowe projekty infrastrukturalne:

1. Rail Baltica - to projekt budowy nowej linii kolejowej łączącej kraje bałtyckie, czyli Estonię, Łotwę i Litwę, z resztą sieci kolejowej Unii Europejskiej. Projekt ma na celu poprawę dostępności i efektywności transportu kolejowego w regionie Bałtyckim, co przyczyni się do wzrostu gospodarczego i integracji regionu. W ramach projektu Rail Baltica planowane jest budowanie nowych linii kolejowych, stacji, terminali towarowych i pasażerskich oraz infrastruktury towarzyszącej. Polska jest jednym z partnerów w projekcie Rail Baltica, a linia kolejowa ma przebiegać przez Polskę, łącząc się z siecią kolejową krajów bałtyckich. Dlatego polskie firmy z branży kolejowej i budowlanej mogą znaleźć okazje do udziału w tym projekcie, zarówno na etapie budowy, jak i eksploatacji.

2. Via Baltica - to istniejąca autostrada o numerze E67, która łączy Finlandię, Estonię, Łotwę, Litwę i Polskę, przechodząc przez cały region bałtycki. Jest to kluczowy szlak komunikacyjny w regionie bałtyckim, służący przemieszczaniu się osób i towarów między tymi krajami oraz z resztą Europy. Głównym celem projektu Via Baltica jest poprawa infrastruktury drogowej w regionie Bałtyckim, zwiększenie przepustowości oraz bezpieczeństwa ruchu drogowego. Autostrada ta ma również ułatwiać i przyspieszać transport towarów i pasażerów między krajami bałtyckimi oraz z innymi krajami Europy.

Czy to jedyne czynniki, które polscy przedsiębiorcy i założyciele start-upów powinni wciąć pod uwagę szukając nowego kierunku inwestycji? Absolutnie nie. Estonia może zagwarantować bowiem atrakcyjne warunki rozwoju dla nowych i istniejących już biznesów.

Stabilny system podatkowy w Estonii, oparty na zasadzie „3 x 20%”, jest unikalnym i prostym podejściem do opodatkowania dochodów firmowych. System ten oparty jest na trzech podatkach:

I. Podatek od dywidend: 20%: W Estonii istnieje stała stawka podatku od dywidend, która wynosi 20%. Oznacza to, że jeśli firma wypłaca dywidendy swoim właścicielom lub akcjonariuszom, dywidendy te zostaną opodatkowane stawką 20%. Jest to jedna z podstawowych zasad systemu podatkowego.

II. Podatek VAT: 20%: Stawka podatku VAT (Value Added Tax) w Estonii również wynosi 20%. VAT jest powszechnym podatkiem od towarów i usług, który jest naliczany i pobierany od większości transakcji handlowych w kraju.

III. Podatek od zysków korporacyjnych: 20%: Główną cechą systemu podatkowego w Estonii jest brak podatku od zysków firmowych, jeśli zyski nie są wypłacane jako dywidendy lub inne rozkłady zysku. Oznacza to, że zyski pozostawione w firmie są zwolnione z podatku, co umożliwia firmom reinwestowanie kapitału w rozwój biznesu bez natychmiastowego opodatkowania. To znany w Polsce Estoński CIT, ale w wersji oryginalnej, zakładający opodatkowanie wszystkich firm tak samo, bez konieczności ponoszenia wydatków, zatrudniania personelu, etc.

Estoński system oparty na zasadzie „3 x 20%” jest stosunkowo prosty i transparentny. Firmy prowadzące działalność w Estonii mogą czerpać profity z korzyści wynikających z braku opodatkowania zysków korporacyjnych, co sprzyja inwestycjom i rozwojowi biznesu. Jednak opodatkowanie dywidend oraz stawka VAT nadal stanowią źródło wpływów podatkowych dla państwa.

Łatwość prowadzenia firmy w Estonii jest jednym z kluczowych atutów tego kraju dla przedsiębiorców. Wpływają im to główne cechy obsługi biznesów przez państwo:

I. Szybka rejestracja firm: Proces rejestracji firmy w Estonii jest stosunkowo prosty i szybki. Założenie firmy może być zrealizowane online lub u notariusza, a proces rejestracji zazwyczaj nie trwa dłużej niż dwa dni.

II. Niskie wymogi kapitałowe: Estonia ma niskie wymogi dotyczące kapitału zakładowego dla większości rodzajów spółek. Minimalny kapitał zakładowy jest stosunkowo niski, co ułatwia rozpoczęcie działalności.

III. Dostępność usług online: Estonia jest znana z cyfrowego podejścia do administracji i prowadzenia biznesu. Wszystkie niezbędne formalności, w tym rejestracja firmy, składanie deklaracji podatkowych i prowadzenie księgowości, mogą być realizowane online. Co istotne, cała korespondencja urzędowa odbywa się w formie elektronicznej, a sam system otoczenia biznesu jest na tyle łatwy, że nie ma potrzeby prowadzenia gazet jak np. żółte strony DGP.

IV. System e-residency: Estonia oferuje program e-rezydencji, który umożliwia przedsiębiorcom z innych krajów zakładanie i zarządzanie firmami w Estonii zdalnie. To oznacza, że nie trzeba być obywatelem Estonii ani przebywać w niej fizycznie, aby prowadzić firmę w tym kraju. Mimo, iż „e-residency” to nic innego jak podpis elektroniczny, to działa on dla obcokrajowców i są z nim spięte wszystkie usługi, dostępne w języku angielskim. O sukcesie samego programu powinien świadczyć chociażby fakt, iż do połowy 2023 roku firmy zarejestrowane przez e-rezydentów przyniosły w samych podatkach około 40 mln EUR.

V. Niskie koszty administracyjne: Ogólnie rzecz biorąc, koszty administracyjne związane z prowadzeniem firmy w Estonii są stosunkowo niskie, zarówno w porównaniu z innymi krajami UE, jak i globalnie.

"Made in Estonia" to etykieta, która stała się symbolem jakości i innowacji w kontekście start-upów i nowych technologii. Dlaczego europejskie firmy chcą mieć pieczątkę „Made in Estonia”?

I. Historia sukcesu Skype: Estonia jest znana jako miejsce narodzin Skype, jednej z najbardziej rozpoznawalnych platform do komunikacji wideo na świecie. Ten sukces stał się inspiracją dla wielu estońskich start-upów i pokazał, że można osiągnąć światowy sukces w Estonii. Sukces Skype pociągnął za sobą inne firmy, które z tymi samymi inwestorami osiągnęły status jednorożców. Firmy te znane są w środowisku jako „Skype mafia”. Jest to określenie odnoszące się do grupy byłych pracowników Skype, którzy po sukcesie Skype zaczęli zakładać własne firmy i start-upy. Przedsiębiorcy ci mając doświadczenie i kapitał związaną z sukcesem Skype, przyczyniają się do dalszego rozwoju estońskiego ekosystemu start-upowego, inwestując w nowe przedsięwzięcia i wspierając młodszych przedsiębiorców.

II. Estonia jako ośrodek technologiczny: Estonia rozwija się jako ośrodek technologiczny i innowacyjny, przyciągając talent i inwestycje z całego świata. To stwarza korzystne środowisko dla start-upów, które mogą korzystać z dostępu do wiedzy i wsparcia ekspertów. Start-upom z pieczątką „Made in Estonia” jest zdecydowanie łatwiej sięgać po kolejne rundy finansowania.

Estonia na przestrzeni ostatnich lat stała się jednym z najbardziej zdigitalizowanych krajów na świecie dzięki świadomemu i konsekwentnemu podejściu do rozwoju technologii informacyjnych i e-administracji. Co przyczyniło się do tego sukcesu?

Estonia odzyskała niepodległość w 1991 roku po rozpadzie Związku Radzieckiego. W tamtym okresie kraj rozpoczął proces budowy nowoczesnego państwa i gospodarki. Brak istniejącej infrastruktury administracyjnej dał Estonii szansę rozpoczęcia od zera i zbudowania nowoczesnego systemu administracji publicznej. Estonia nie miała zatem innego wyjścia niż postawić na innowacje, ponieważ nie posiada zasobów naturalnych mogących być motorem dla gospodarki; nie miała rozwiniętego przemysłu ciężkiego w czasach Związku Radzieckiego, więc na jego gruzach nie można było niczego zbudować; postawienie na turystykę było karkołomne - z uwagi na krótki i zimny okres wakacyjny i finalnie - położenie na obrzeżach Europy nie czyniło Estonii ważnym punktem na mapie handlowej.

Estończycy mieli zatem jasną wizję stworzenia społeczeństwa cyfrowego, w którym technologia i e-administracja będą kluczowymi narzędziami. To zaowocowało innowacyjnymi rozwiązaniami i projektami, takimi jak X-Road, e-ID i e-rezydencja, aplikacje e-goverment czy zakrojone na szeroką skalę projekty skupiające się na budowaniu bezpieczeństwa cyfrowego.

I. X-Road: W 2001 roku Estonia wprowadziła X-Road - innowacyjny system zarządzania danymi, który umożliwia bezpieczną wymianę informacji między różnymi organami administracji publicznej i sektorem prywatnym. To jeden z fundamentów cyfrowego państwa.

II. e-ID i e-rezydencja: Estonia wprowadziła systemy elektronicznego ID (e-ID) dla obywateli i rezydentów oraz program e-rezydencji, który pozwala osobom z innych krajów zakładać i zarządzać firmami w Estonii online.

III. Otwartość na innowacje: Estonia była otwarta na innowacje i współpracę z sektorem prywatnym oraz społeczeństwem obywatelskim. Rząd i instytucje publiczne zachęcają do tworzenia nowych rozwiązań technologicznych.

IV. Bezpieczeństwo cyfrowe: Estonia skupiła się na zapewnieniu bezpieczeństwa cyfrowego i obronie przed cyberatakami. Kraj jest znany z zaawansowanych rozwiązań w dziedzinie cyberbezpieczeństwa.

V. Edukacja i umiejętności techniczne: Estonia kładzie duży nacisk na edukację informatyczną i programowanie w szkołach. To przyczynia się do rozwoju wykwalifikowanej siły roboczej.

VI. Aplikacje e-government: Estonia wprowadziła wiele aplikacji i usług e-government, które umożliwiają obywatelom i przedsiębiorcom załatwianie wielu spraw online, od głosowania po rejestrację firmy.

Wszystkie te czynniki razem przyczyniły się do tego, że Estonia stała się państwem cyfrowym, które cieszy się uznaniem na świecie za swoje innowacyjne podejście do technologii informacyjnych i e-administracji. To także przyciąga uwagę inwestorów, przedsiębiorców i założycieli start-upów, którzy widzą w Estonii dogodne warunki do rozwoju technologicznego biznesu.

Aby dowiedzieć się więcej o możliwościach inwestycyjnych w Estonii dla polskich przedsiębiorców i start-upów, zapraszamy do kontaktu z następującymi instytucjami i organizacjami:

· INVEST ESTONIA - organizacja powołana przez rząd estoński w celu promowania Estonii jako centrum wiedzy i biznesu cyfrowego w Europie Północnej. Estonia to obecnie światowej klasy kapitał ludzki, wyjątkowe możliwości cyfrowe i konkurencyjne środowisko biznesowe, a do tego optymalna lokalizacja dla firm o globalnych ambicjach, w tym dla start-upów technologicznych.

WWW: https://investinestonia.com/

LinkedIn: Andres Labi

· POLESTCC: Polsko-Estońska Izba Gospodarcza - niezależna organizacja samorządu gospodarczego o charakterze non-profit, powołana dla reprezentowania interesów gospodarczych zrzeszonych w niej przedsiębiorców, a także inspirowania, doradzania oraz wspierania współpracy handlowej pomiędzy Polską a Estonią.

WWW: https://polestcc.org/

LinkedIn: Artur Kuczmowski

· THOMPSON&STEIN – kancelaria prawna funcjonująca na rynku w Polsce, Estonii, na Litwie i na Malcie. Kancelaria stanowi swego rodzaju „one step shop” dla wszystkich zainteresowanych prowadzeniem biznesu w Estonii. W jej ofercie obok takich usług jak rejestracja firmy, obsługa biurowa, korespondencji, księgowa, raportowa czy też uzyskanie estońskiej rezydencji, znajdują się usługi obsługi podmiotów realizujących przetargi na terenie Estonii. W portfolio klientów znajdziemy małe, średnie przedsiębiorstwa, choć kancelaria rozlicza też kontrakty budowlane, rządowe prowadzone przez największe polskie przedsiębiorstwa.

WWW: https://www.thompsonstein.com/

Gościem honorowym wydarzenia był Pan Miko Haljas – Ambasador Republiki Estońskiej w Polsce.

WWW: https://warsaw.mfa.ee/pl/

LinkedIn: Miko Haljas